(جهت انتخاب راحت تر از فیلترها استفاده نمایید)
انتخاب اینکه از چه نوع قلاویزی استفاده کنید به عوامل زیادی از جمله زمان و تعداد بستگی دارد . به عنوان مثال اگر بخواهید تعداد زیادی قطعه را قلاویز کنید استفاده از قلاویز ماشینی منطقی تر است.
| انواع قلاویز | قلاویز دستی | قلاویز ماشینی |
| قلاویز تکی ( تک مرحله ای ) | √ | √ |
| قلاویز دو مرحله ای | √ | × |
| قلاویز سه مرحله ای | √ |
× |
برای انتخاب قلاویز می بایست به جهت پیچ یا قطعه مورد نظر توجه کرد . قلاویزها در دو نوع چپ و راست وجود دارند، پیچ ها هم به همین شکل. قلاویز و پیچ متناظر باید هم جهت انتخاب شوند . یعنی اگر دندانه های پیچ در جهت عقربه های ساعت بسته می شوند ( راست ) ، قلاویز متناظر با آن راست خواهد بود.
نکته : اغلب اوقات پیچ ها به سمت راست بسته می شوند ( ساعت گرد ) . به همین دلیل بیشتر قلاویز ها راست هستند .
از قلاویز چپ معمولا هنگامی استفاده می شود که پیچ متناظر با آن در شرایط تحت فشار باید کار کند. به طور مثال برای بستن صفحه دیسک های سنگ زنی و تیغه ارد گرد از این نوع پیچ ها استفاده می شود. یا برای بستن اتصال شیلنگ به پمپ بنزین ( در اینجا به منظور ایمنی بیشتر ).در چنین مواردی از قلاویز چپ گرد ( خلاف جهت عقربه های ساعت ) استفاده می شود.
قلاویز ها در استاندارد های مشخص (ISO) تولید می شوند. این استاندارد ها قطر ، زاویه دنده ، گام ، دنباله و ظرفیت تحمل قلاویز را شامل می شود.
| انواع قلاویز | قلاویز دستی | قلاویز ماشینی | کاربرد |
| M = متریک | √ | √ |
متریک گام استاندارد (درشت ) این استاندارد یک سیستم اروپایی است که بیشترین استفاده را دارد. |
| MF = متریک دنده ریز | √ | √ | قلاویز های متریک دنده ریز گام ریزتری نسبت به متریک دارند. |
| BSW = استاندارد انگلیسی | √ | × | این استاندارد بر اساس سیستم اندازه گیری انگلیسی بوده و بر حسب اینچ بیان می شود. |
| UNC = استاندارد اینچ امریکایی | √ | √ | استاندارد آمریکایی قلاویز است که برحسب اینچ بیان می شود و به اصطلاح به آن قلاویز کامپیوتری نیز می گویند. |
| UNF = دنده ریز اینچی | √ | √ | این استاندارد معادل دنده ریز اما بر حسب اینچ بوده و از گام متفاوتی با UNC برخوردار است. |
| G = لوله | √ | √ | این استاندارد به نام قلاویز لوله معروف بوده و بر حسب اینچ بیان می شود. |
| PG = لوله فولاد امریکایی | √ | √ | کم کاربرد ترین نوع قلاویز است که به استاندارد لوله فولاد امریکایی معروف است. |
انتهای نوک قلاویز می تواند تیز یا تخت باشد . اینکه کدام یک از آنها برای کار شما مناسب است به نوع سوراخ مورد نظر بستگی دارد.
سوراخ با انتهای باز به معنای سوراخی است که از کل قطعه عبور می کند. سوراخ با انتهای بسته یا سوراخ کور در عمق مشخصی از قطعه به پایان می رسد . بنابراین در قلاویزکاری در سوراخ کور ، تراشه های ایجاد شده باید از بالای سوراخ خارج شوند.
این مسئله در مورد قلاویز های ماشینی مارپیچ ، به وسیله شیارهای مارپیچی که در خلاف جهت گردش هستند ، انجام می شود. قلاویز های نوک تیز برای سوراخ های کور مناسب نیستند به همین دلیل باید از قلاویز های سر تخت برای قلاویزکاری سوراخ کور استفاده کرد.
در مورد سوراخ های کور بسیار ریز، استثناعا از قلاویز نوک تیز استفاده می شود.در عمل برای قراردادن قلاویز به صورت دقیق روی مرکز سوراخ در قلاویز های با قطر بیشتر ( قطر بالای 6 یا 8 ) از یک سوراخ کوچک ، که در انتهای دنباله قرار داده شده استفاده می کنند. اما در قلاویز های سایز ریز این سوراخ تنظیم وجود ندارد . بنابراین در سایز های کوچک از نوک تیز قلاویز برای تنظیم محل قرار گیری (مرکز سوراخ) استفاده می شود.
نکته : قلاویز های سر تخت را می توان برای هر دو نوع سوراخ استفاده کرد.
| شکل نوک قلاویز | سوراخ با انتهای باز | سوراخ با انتهای بسته ( سوراخ کور) |
| تخت | √ | √ |
| تیز | √ | × |
احتمالا اکنون از خود می پرسید که چرا باید از قلاویز ماشینی استفاده کرد به خصوص برای سوراخ های با انتهای باز.
قلاویز های ماشینی می توانند تعداد دنده بیشتری در قسمت نزدیک به نوک (تیغه) قلاویز داشته باشند. به همین دلیل اگر نوک قلاویز از انتهای سوراخ اندکی هم خارج شود تمام سوراخ به طور کامل و یکنواخت قلاویز می شود.
در مورد سوراخ های کور چون نوک قلاویز به انتهای سوراخ برخورد می کند قلاویزکاری و ایجاد دندانه دقیقا تا انتها صورت نمی گیرد.
در بخش بعد مزایای دنده های بیشتر در تیغه را توضیح خواهیم داد.
حد فاصل قسمت شروع دنده ها تا جایی که قلاویز به قطر اصلی می رسد را تیغه قلاویز می گویند .(مطابق شکل )
نوع و شکل دنده بر روی نیروی مورد نیاز (گشتاور) و همچنین طول عمر قلاویز تاثیرگزار است . به علاوه دنده ها در حالت قلاویز کاری نیز موثرند.
هر چه تعداد دنده ها بیشتر باشد به میزان نیروی کمتری برای قلاویزکاری نیاز است .تیغه در قلاویز های دستی و ماشینی می تواند قسمتی برای برش داشته باشد که به وسیله آن می تواند انتهای قطعه را برش داده و از سوراخ به درستی خارج شود.
فرم ها در قلاویز بر اساس تعداد دنده ها در قسمت تیغه تعریف شده است.به شکل زیر توجه کنید.
سه فرم معمول در قلاویز ها B,C و D هستند که در جدول زیر توضیح داده شده اند.
| فرم | تعداد دنده ها در تیغه | کاربرد |
| B | چهار تا پنج دنده به همراه برش دهنده | مناسب برای سوراخ های با انتهای باز ، فلزات سخت و قلاویز کاری سوراخ های بلند و متوسط |
| C | دو تا سه دنده | مناسب برای سوراخ های باز و کور با طول کوتاه |
| D | چهار تا شش دنده | مناسب برای سوراخ های باز ( به ندرت استفاده می شود ) |
مشخصات قلاویز توسط دنده های آن تعریف می شود.
قلاویز دستی سه مرحله ای از سه قلاویز اول رو ، وسط رو (یا دوم رو ) و آخر رو تشکیل شده است.شکل دنده ها در این سه قلاویز متفاوت است.شکل دنده قلاویز های اول رو و وسط رو ناقص و در قلاویز آخر رو به صورت کامل است.
این قلاویز ها در سه مرحله به کار گرفته می شوند.این مسئله باعث می شود که حتی متریال های سخت و با قطر زیاد را بتوان با دست قلاویز کرد.
در واقع در این حالت در مقایسه با قلاویز های تکی (یک مرحله ای ) نیروی مورد نیاز بسیار کاهش می یابد.
علاوه بر نیرو ، سه مرحله ای بودن احتمال شکستگی در قلاویز را کاهش می دهد ، نمودار پایین درصد ایجاد شیار در هر یک از مراحل قلاویز کاری دستی را نشان می دهد.
زاویه دنده ، با اندازه گیری زاویه بین رو ضلع متصل در دودنده متوالی مشخص می شود.
زاویه و گام برای انتخاب قلاویز تعیین کننده است. معمول ترین زاویه 60 درجه است که با استاندارد ISO نیز هماهنگ است . در استاندارد های انگلیسی و امریکایی زاویه 55 درجه نیز وجود دارد . همچنین در بعضی از قلاویز های خاص زاویه 80 درجه نیز دیده می شود.
گام میزان فاصله ای است که در یک دور چرخش طی می شود یعنی فاصله نو تا نوک دو دنده متوالی.
شیار به عنوان یک کانال برای انتقال تراشه ها عمل می کند دو نوع شیار وجود دارد: ساده و مارپیچ.
از شیار مستقیم برای سوراخ های انتهاباز استفاده می شود زیرا تراشه ها خرد شده و از سوراخ می افتد و خارج می شود.
برای سوراخ های کور استفاده از شیار های مارپیچ توصیه می شود زیرا تراشه ها در خلاف جهت برش از سوراخ خارج می شوند.
قلاویز های دستی معمولا به صورت شیار مستقیم تولید می شوند اما در قلاویز های ماشینی هر دو نوع شیار رایج است.
شیار مارپیچ مشکل تراشه را حل می کند به خصوص برای سرعت های بالا در قلاویز ماشینی بسیار مناسب است.
دنباله در قلاویز در حالت کلی دارد : دنباله مستقیم و دنباله تقویت شده (مثلا قلاویز 8 پشت 10 )
دنباله مستقیم قطری برابر با هسته قلاویز دارد بنابراین همیشه از سوراخ کوچک تر است.( مناسب برای سوراخ باز)
در عوض قطر در دنباله تقویت شده قطر دنباله به سمت انتهای قلاویز افزایش می یابد.از دنباله تقویت شده برای قلاویز کاری قطعه با سختی بیشتر استفاده می شود.
دنباله تقویت شده بیشتر در مدل های قلاویز ماشینی دیده می شود.
در انتهای دنباله یک مربع در تمام قلاویز ها وجود دارد که برای بستن دنباله مستقیم قلاویز در دسته قلاویز ( در قلاویز دستی ) و یا نگهدارنده قلاویز ( قلاویز ماشینی ) به کار می رود .
وقتی بخواهیم قلاویز را به درستی انتخاب کنیم باید سوالات زیر جواب دهیم.
- برای زمان کم باید از یک قلاویز تکی ( تک مرحله ای ) استفاده کنید.
- وقتی تعداد قطعه ها برای قلاویز کاری زیاد باشد قلاویز ماشینی انتخاب بهتری است.
- به پیچی که قرار است در پایان کار بسته شود دقت کنید . جهت قلاویز و پیچ باید یکسان باشد.
- این قسمتی است که شما تصمیم می گیرید به چند دنده نیاز دارید و تراشه ها از کدام طرف باید خارج شوند.
- برای قلاویز کاری قطعات با سختی بیشتر ، طول تیغه قلاویز اهمیت دارد و هر چقدر طول تیغه بلند تر باشد نیروی کمتری به قلاویز وارد می شود. همچنین جنس فولاد قلاویز در اینجا اهمیت بیشتری پیدا می کند . قلاویز های ساخته شده از جنس فولاد تند برش با ترکیب کبالت (HSS-Co5) می تواندد برای کار بر روی قطعاتی مانند فولاد ضد زنگ و یا برنز مناسب است.
در زیر ویژگی ها و نکات مهم برای انتخاب قلاویز را به طور مختصر مرور می کنیم.
قلاویز های متناسب با استاندارد ISO تولید می شود . گام مورد نظر را مشخص کنید . این کار باعث می شود که دایره انتخاب های شما کوچکتر شود.
شکل نوک قلاویز می تواند تیز یا تخت باشد.قلاویز نوک تیز برای سوراخ های با انتهای باز مناسب هستند.اما قلاویز های تخت برای هر دو نوع سوراخ قابل استفاده اند.
هر چه دنده ای بیشتری در قسمت تیغه وجود داشته باشد نیروی کمتری به قلاویز وارد می شود و همچنین قلاویز بهتر در مرکز کار می نشیند.
کار اصلی تراشه برداری به عهده دنده های قلاویز است، از قبل مشخص کنید که چه نوع دنده و زاویه نیاز دارید ، با تعیین دسته بندی قلاویز (M,UNC,G,..) این مورد را مشخص کنید.
شیار می تواند مستقیم یا مارپیچ باشد. در سوراخ های کور خارج شدن تراشه ها از کار اهمیت زیادی دارد. قلاویز های مارپیچ به خصوص در سرعت های بالاتر تراشه را به راحتی از سوراخ کور خارج می کنند.
بر خلاف دنباله های تقویت شده ، دنباله مستقیم در کل قلاویز قطر ثابتی دارد. این موضوع برای سوراخ های با طول زیاد یا سوراخ کور اهمیت دارد. برای استفاده از قلاویز ، دنباله تقویت شده باید به اندازه عمق کار توجه کرد.
برای خرید اینترنتی قلاویز دستی و ماشینی میتوانید از فروشگاه ابزار مارتریس اقدام نمایید. هر گونه کپی برداری از این مطلب با ذکر منبع بلامانع است.
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به فروشگاه ابزار ماتریس می باشد.
