قلاویزها یکی از ابزارهای مورد نیاز در فرایند تراشکاری هستند که قابل استفاده در بخشهای گوناگون ماشین آلات میباشند. بر روی سطح یک قلاویز، دندانههایی ایجاد شده که با دقت تراش خورده یا سنگزده هستند. فاصله هر دنده با دنده دیگر را گام قلاویز میگویند. به علاوه در امتداد طولی این دندهها، شیارهایی وجود دارد که لبه برنده قلاویز محسوب میشوند. در نتیجه، قلاویز به کمک این دندهها میتواند باعث ایجاد یک رزوه در درون قطعه مورد نظر مثل مهرهها شود. به این فرایند تراشکاری که با استفاده از قلاویز صورت میگیرد، قلاویز کاری میگویند.
قلاویزها از فولاد کربندار و یا فولاد تند بر ساخته میشوند. قلاویزهایی که از جنس فولاد کربن دار هستند برای قلاویزکاری دستی چدن و موادی که سخت نباشند به کار میروند و قلاویزهایی که از جنس فولاد تند بر هستند برای قلاویزکاری دستی یا ماشینی مواد سخت و ساینده به کار میروند. رایجترین نوع قلاویزها، قلاویزهای دستی یا ماشینی هستند. هر دو نمونه به صورت متریک یا اینچی تولید میشوند. با این تفاوت که قلاویز ماشینی به دو فرم مارپیچ و مستقیم است.
قلاویز ماشینی معمولا برای بستن ماشین تراش یا ماشین مته استفاده میشود. قلاویز ماشینی از سری تکی یا سر دوتایی برخوردار است. انتهای این قلاویز چهارگوش است و به راحتی در دستگاههای مختلف مثل دریل و دستگاه تراش بسته میشود. این قلاویز سرعت بالایی نسبت به قلاویز دستی دارد. یکی از دلایل آن، عدم نیاز به تعویض قلاویز در سه مرحله است. از قلاویز ماشینی میتوان در تمام کارخانهها استفاده کرد. و در خطوط تولید قطعات رزوه به کار برد. قلاویز ماشینی یک مدل جدید و تکامل یافته از قلاویزهای دستی هستند. امروزه به دلیل عملکرد خوب قلاویزهای ماشینی، کمتر از قلاویزهای دستی استفاده میکنند. قلاویزهای ماشینی برخوردار از کیفیت مناسبی هستند و سایزهای مختلفی دارند.
1. قلاویزهای ماشینی نسبت به قلاویزهای دستی، پیشرفته تر و بهتر هستند و در هر ابعاد و اندازهای ساخته میشوند. همچنین این نوع قلاویزها بر خلاف قلاویزهای دستی به صورت تکی ساخته میشوند در حالی که قلاویزهای دستی به صورت سهتایی هستند که امروزه پراستفاده میباشند.
2. برای قلاویزکردن یک سوراخ با استفاده از قلاویز دستی، به سه مرحله قلاویز زدن نیاز است در حالی که قلاویزهای ماشینی به دلیل ساختاری که دارند، عملیات رزه زنی را در یک مرحله رفت و برگشت به تکمیل میرسانند.
3. قلاویزهای ماشینی را میتوان بر روی دستگاههای مختلف مثل دریل و دستگاه تراش متصل کنید و سوراخ مورد نظر را قلاویز کنید، در حالی که قلاویزهای دستی با کمک دست رزوه زنی میکنند.
4. قلاویزهای ماشینی نسبت به قلاویزهای دستی سرعت قلاویز کاری بالایی دارند زیرا دیگر نیازی نیست تا در سه مرحله مجبور باشید قلاویز را تعویض کنید.
فرایند قلاویز کاری به دو عامل دقت و مهارت نیاز دارد. اگر شما رزوه زنی را به درستی انجام ندهید باعث آسیب به قطعه میشود، در این صورت نمیتوانید قطعه را به حالت قبل برگردانید. پس لازم است هنگام قلاویز کاری چند مورد را رعایت کنید که عبارتاند از:
1. هر چند لحظه یک بار برادههای حاصل از قلاویزکاری را خارج نمایید. برای این کار دکمه معکوس روی قلاویز ماشینی را بزنید و قلاویز را در خلاف جهت بچرخانید. این برادهها باعث میشوند تا قلاویز در قطعه گیر کند و با کوچکترین فشار به آن، امکان کجشدن یا شکست آن وجود دارد.
2. زمانی که رزوه زنی میکنید نباید بیش از حد به قلاویز یا قطعه نیرو وارد کنید. چون این کار رزوههای شمار ا بهم میریزد و یا احتمال شکت قلاویز یا قطعه را وجود دارد.
3. برای رزوه زنی قطعات آلومینومی استفاده از نفت به جای روغن استفاده توصیه میشود.
4. برای رزوه زنی قطعات فولادی بهتر است در ابتدا ابزار خود را روغنکاری کنید تا فرایند رزوه زنی آسان شود.
قطر رزوه میلیمتر | 18 میلیمتر |
گام رزوه میلی متر | 2.5 میلی متر |