قلاویزها یکی از ابزارهای مورد نیاز در فرایند تراشکاری هستند که قابل استفاده در بخشهای گوناگون ماشین آلات میباشند. بر روی سطح یک قلاویز، دندانههایی ایجاد شده که با دقت تراش خورده یا سنگزده هستند. فاصله هر دنده با دنده دیگر را گام قلاویز میگویند. به علاوه در امتداد طولی این دندهها، شیارهایی وجود دارد که لبه برنده قلاویز محسوب میشوند. در نتیجه، قلاویز به کمک این دندهها میتواند باعث ایجاد یک رزوه به شکل مارپیچ در درون قطعه مورد نظر مثل مهرهها شود. به این فرایند تراشکاری که با استفاده از قلاویز صورت میگیرد، قلاویز کاری میگویند.
قلاویزها از فولاد کربندار و یا فولاد تند بر ساخته میشوند. قلاویزهایی که از جنس فولاد کربن دار هستند برای قلاویزکاری دستی چدن و موادی که سخت نباشند به کار میروند و قلاویزهایی که از جنس فولاد تند بر هستند برای قلاویزکاری دستی یا ماشینی مواد سخت و ساینده به کار میروند. رایجترین نوع قلاویزها، قلاویزهای دستی یا ماشینی هستند. هر دو نمونه به صورت متریک یا اینچی تولید میشوند. با این تفاوت که قلاویز ماشینی به دو فرم مارپیچ و مستقیم است.
قلاویز ماشینی معمولا برای بستن ماشین تراش یا ماشین مته استفاده میشود. قلاویز ماشینی از سری تکی یا سر دوتایی برخوردار است. انتهای این قلاویز چهارگوش است و به راحتی در دستگاههای مختلف مثل دریل و دستگاه تراش بسته میشود. این قلاویز سرعت بالایی نسبت به قلاویز دستی دارد. یکی از دلایل آن، عدم نیاز به تعویض قلاویز در سه مرحله است. از قلاویز ماشینی میتوان در تمام کارخانهها استفاده کرد. و در خطوط تولید قطعات رزوه به کار برد. قلاویز ماشینی یک مدل جدید و تکامل یافته از قلاویزهای دستی هستند. امروزه به دلیل عملکرد خوب قلاویزهای ماشینی، کمتر از قلاویزهای دستی استفاده میکنند. قلاویزهای ماشینی برخوردار از کیفیت مناسبی هستند و سایزهای مختلفی دارند.
گام رزوه اینچی | 20 دنده در یک اینچ |
قطر رزوه اینچی | 1/4 اینچ |
مشخصه قلاویز و حدیده | UNC |